‘Luyag na Magpauli ni Moloy’ ni Rolly Jude M. Ortega

‘Antes ang Bagyo’ /Rene Sibulangcal

Pamaagi sa stetoskop, nagapamati si Dr. Palmares sa hunghong sang baga ni Moloy. Ang nars bag-o lang gin-ilisan ang botelya sang dekstros. Ginapalibot-libot na sini niya karon ang gamay nga ariring nga nagapugong sa tulo sang bulong.

Ginhukas ni Dr. Palmares ang instrumento sa iya talinga kag ginsablay ini sa iya liog nga daw kulintas.

“Pwede na ko kauli, Dok?” ginahubak nga pamangkot ni Moloy.

“Indi pa pwede, Nong,” hambal sang doktor nga sa tantiya ni Moloy wala pa traynta anyos. “Puno sang plemas imo baga. Kinanglan ka pa panilagan sang mga pila ka adlaw.”

“Pero, Dok,” reklamo ni Moloy, “tatlo na ko di ka adlaw sa probinsyal. Mayad duman akon pamatyag. Kaya ko na mag—”

Bag-o matapos ni Moloy ang iya inughambal, ginbarokoy siya ka ubo. Ginpilit niya nga punggan ini, apang daw ginasunlog siya sang balatian. Daw indi ini mauntat, mas laba kaysa sa mga nagligad nga atake. Sang makaguruginhawa, nagdupla si Moloy sa arinola sa dalom sang katre kag nagsandig sa ulunan sa iya ulohan. Ginkwa sang nars ang arinola kag naghalin.

“May ara ka nga nomunya, Nong,” siling ni Dr. Palmares kay Moloy. “Indi na siya ubo lang. Mas grabe. Pero indi magkabalaka a. Kung magsige ka inom bulong, makagwa ka na guro diri sa ospital bag-o matapos ang semana.”

“Baw, kadugay pa man tana sina, Dok. Kinanglan ko na gid mag-uli sa Kulaman. Ang akon didto nga mais hararbeson dun.”

“Ayawan ka sa biyahe, Nong. Kalayo nga daan satong inyo, sa bukid pa. Lamig pa gid didto. Maglala lang sakit mo. Diri ka lang anay sa Isulan. Wala ka man baraydan gid diri sa ospital.”

“Way bi ko masaligan nga iban, Dok. Ang lima ko ka bata galagmay pa, kag akon asawa manugbata. Kung maabtan sang ulan tong tanom ko, magbotikolon to, indi na mabaligya, indi na mapuslan. Maskin manok indi dun magtusik sato kung iburubod.”

“Pasensya lang gid, Nong. Daw indi ta gid ka masugtan mag-uli ba, labi na kung mag-obra ka sa uma.”

Nagpungko tadlong si Moloy. “Kabalo man ko, Dok, kung ano kaya ko. Kwarenta anyos ko dun ginagamit ning lawas nga ni, kag ginahambal ko sa imo, pasik na ko ya akon.”

“Nong Moloy, ang imo lang man nga kaayohan akon ginaisip. Indi ka pa pwede ma—”

“Paano mo mahambal, Dok, ano masarangan ko kag indi? Tong isa mo lang ko ka adlaw nakilal-an, kag kada adlaw, tag-singko minutos ka lang magpalapit sa akon.”

Nagginhawa sang madalom si Dr. Palmares. “Sige, kung amo gid nang gusto mo, indi ta ka mapugos magtinir diri. I-discharge ta ka. Pero basta ha, magpahuway ka anay sang at least one week bag-o ka mag-obra sang mabug-at.”

Nagtando si Moloy. Nadiparahan niya nga si Dr. Palmares wala na gatawag sa iya sang “Nong” kag naga-iningles na. Pero wala siya labot. Kung kinanglan niya paakigon ang doktor para lang makagawas siya sa ospital, himoon niya.

Gintan-aw ni Dr. Palmares ang nagabitay nga botelya sang dekstros sa tapad sang katre. “Ang ikaduha nga kondisyon, kinanglan maubos anay ang sulod sina.”

“Bag-o lang man na giislan sang nars,” reklamo ni Moloy. “Di na mahubas dayon eh.”

“Mga walo ka oras guro bag-o na maubos,” siling ni Dr. Palmares. Gintan-aw niya ang iya relo. “Buot silingon, asta pa na alas-siyete karon. Kinanglan mo matulog sang isa pa ka gab-i diri.”

“Abaw lintigan.”

Gisarad-an ni Dr. Palmares ang polder nga iya ginauyatan. “I’m sorry. Ang iban mo nga bulong gina-inject sa dextrose. Indi pwede nga hukson lang dayon ang IV. Isa na man lang ka gab-i. Now if you’ll excuse me, i-check ko pa ang iban ko nga pasyente.” Nagtalikod kag naglakat ang doktor.

Ning mga doktor gid ah, isip ni Moloy, damo bi kwarta amo di kaintindi sang mga pobre. Magutman ang pamilya niya kung mapilyur duman ang iya kraping. Swerte siya nga tag-irinit karon. Bag-o siya nagdulhog pa-Isulan, mga isa na ka semana nga waay nag-ulan sa Kulaman. Apan kabalo siya nga sa bukid, wala tig-irinit sa ulan. Gagal-om pirmi ang langit, kag pwede magbundak ang ulan ano oras. Kinanglan makaharbes na siya bwas dayon. Dapat makagawas na siya sa probinsyal ospital subong nga hapon.

Gintangla ni Moloy ang botelya sang dekstros. Ano gani hambal ni Dr. Palmares? Pagkahubas sang bote, pwede na siya kapuli.

Nagtukar liwat ang ubo ni Moloy. Perti ang kurog sang iya baga nga nagsakit indi lang ang iya dughan kundi pati iya pus-on. Sang nag-untat ang atake, ginkaptan ni Moloy ang tubo sang dextrose. Nakit-an na niya kung paano ginahulag-hulag sang nars ang gamay nga ariring nga nagakontrol sang tulo sang dextrose. Kahapos himuon, daw harampangan lang: paliboton padalom para maghinay ang tulo, pababaw para magdasig.

Nahatag ang luyag ni Moloy. Sa iya pagpauli, nagabundak ang ulan sa wala niya maani nga tanom kag ang iya asawa kag kabataan nagaurahab sa kasubo kag kawad-on sang paglaum. Nagahigda siya sa sulod sang lungon.

______________________________
Si Rolly Jude M. Ortega natawo kag nagdako sa probinsya sang Sultan Kudarat kag sa karon nagakuha sang MA English Major in Creative Writing sa Silliman University. Nangin fellow siya sa writers workshop sa Davao, Cebu, kag Iligan. Ang iya mga sinulat nakagawas sa Philippines Free Press, Philippines Graphic, kag Philippine Daily Inquirer.