Quantcast
Channel: Balay Sugidanun – Balay Sugidanun
Viewing all 204 articles
Browse latest View live

Ang Mangga sa Akun Lamesa/Ang Mangga sa Aking Mesa ni Genevieve L. Asenjo

$
0
0

Nagasulat ako sa yellow pad paper kang binalaybay parte sa mangga sa akun lamesa. | Litrato ni Pangga Gen

Ang Mangga sa Akun Lamesa
Genevieve L. Asenjo

Ang akun kuwarto daw rulubngan
diin nabanhaw si Hesus kadyang aga kang Domingo
kang mahatud kang Lalamove ang order ko nga mangga.
Sa diin pa dya naghalin nga lugar?
Pira ka mga alima ang nagkaput?
Wara ako kamaan parehas nga wara ko naman-an
ang ngaran ni Kuya nga nagdeliver, kag duro pa
ang wara ko naman-an parehas kon sa diin run nag-agto
ang ayuda nga ginpromisa kang gobyerno
kag ang tuod nga numero kang mga pasyente sa ospital,
ilabi na ang mga nagkaramatay.

Nalipay run ako nga may mangga sa akun lamesa,
may katam-is nga nabilin para kanakun, kag wara pa
ako naduraan kang panabor. Kabug-at kang pag-ulikid
kon kis-a, kag gusto ko run lang lipatan ang tanan
nga naman-an, kag ginapalangga.

Ginkihad ko ang mangga: kanaryo nga unöd, nagadügà.

Kasan-o lang, nagparapit dya nga nagparapit kanakun
sa adlaw-adlaw nga paghimutad sa smartphone
hasta magbahul nga magbahul, sangka puno rugto
sa marayu nga baryo diin sa anang idalum
nagsipal kami nga magparakaisa.
Hasta maukay ko kag ma-post online ang sangka litrato
nanday Lola kag Lolo sa sulod kang simbahan.
Ginkanta kang akun bugto sa The Netherlands
kag pakaisa sa Mandaluyong
ang natudlo kanamun nanday Lolo kag Lola:
rayu-anay pero nagkitaay kami liwan, sangka angkan
sa group chat kag naistoryahan nga mabalik kami rugto
sa taramnan nga may sangka puno kang mangga
sa sunod nga tag-irinit,
pagkatapos kadyang quarantine,
kadyang balatian,
kang tanan-tanan nga nagapugung
sa pagdumdom kag pag-ulikid.

Ginkaun ko ang mangga
kag nadumduman ka akun dila
ang duro pa nga prutas kang tag-irinit
sa una ko nga pulong: sandiya, melon,
tikamas, kamunsil, sirigwelas…
Amat-amat, nag-umpisa liwan tubo
ang pagtuo.

 

Abril 12, 2020
Domingo kang Pagkabanhaw

 

Mga Prutas kang Tag-irinit sa Panahon kang Covid-19 | Litrato ni Pangga Gen

Ang Mangga sa Aking Mesa
Genevieve L. Asenjo

Naging libingan ang aking kuwarto
saan muling nabuhay si Hesukristo ngayong umaga ng Linggo
nang mahatid ng Lalamove ang order kong mangga.
Saan pa kaya ito nanggaling?
Ilang mga kamay ang humawak?
Hindi ko alam katulad na hindi ko nalaman
ang pangalan ni Kuya na nagdeliver, at marami pa
ang hindi ko alam katulad kung saan napunta
ang ayuda na ipinangako ng gobyerno
at ang totoong numero ng mga pasyente sa ospital,
lalo na ang mga pumanaw.

Natuwa na ako na may mangga sa aking mesa,
may tamis na naiwan para sa akin, at hindi pa
ako nawalan ng panlasa. Mabigat ang pag-alālà
kung minsan, na parang gusto ko na lang rin kalimutan
ang lahat ng nalalaman, at minamahal.

Hiniwa ko ang mangga: dilaw na laman, makatas.

Kailan lang, lumapit ito nang lumapit sa akin
sa araw-araw na pagmamasid sa smartphone
hanggang lumaki nang lumaki, isang puno roon
sa malayong baryo saan sa ilalim nito
naglaro kaming magpipinsan.
Hanggang mahukay ko at ma-post online
ang isang litrato nina Lola at Lolo sa loob ng simbahan.
Inawit ng kapatid ko sa The Netherlands
at pinsan sa Mandaluyong
ang naituro sa amin nina Lola at Lolo:
magkalayo ngunit muling nagkita, isang angkan
sa group chat at napagkuwentuhan na babalik kami
roon sa bukid na may isang puno ng mangga
sa susunod na tag-araw,
pagkatapos nitong quarantine,
nitong pandemya,
ng lahat-lahat na pumipigil
sa alaala at pag-alālà.

Kinain ko ang mangga
at naalala ng aking dila
ang marami pang prutas ng tag-araw
sa inang-wika: sandiya, melon,
tikamas, kamunsil, sirigwelas…
Unti-unti, nagsimula muling tumubo
ang pananalig.

 

Abril 12, 2020
Easter Sunday


“Sa Gihapon, Palangga, ang Uran”: Pagbasa (Audio) ni Pangga Gen

$
0
0

 

I-klik para mabatian ang malip-ut nga pagbasa ni Pangga Gen:

Ekserpt kang Binalaybay:

Sa Gihapon, Palangga, ang Uran

ni Genevieve L. Asenjo

I.

May kudal sa atun tunga kag ang kasanag kang sulo

Isara ka bintana. Rugyan ka run. Ang hangin nagapanaug

Sa akun hagdan pasaka sa imo gawang. Ang panuktok

Nagapakitaay kang kagutom kang atun mga bibig kag dila.

 

Isara ka bisita ang uran kadya nga gabii

Kag wara it sulo sa imong kuwarto.

 

Ginlantaw ko ang kudal sa atun tunga kag ginmitlang

Ang imo ngaran sa ana kadya kalabug. Sa hangin,

Ginpadara ko ang isara ka tinaga: palangga. Bangud isara

Ikaw ka kalibutan nga nagbalik kanakun sa dumaan

 

Nga handumanan: paglukso sa suba, paglatay sa kahon,

Ang hapdi kang duga kang balunggay sa akun pilas,

Ang humot kang tag-arani kag nagabuskag nga rosas —

Kaimaw kita sa mga buhi sa palibot, kag ang uran nagapanunlog.

 

Palangga, ginalakbang ko ang kudal, nagapanuktok ako

Sa panunduman. Pero nagapatunga sa kamingaw

Kang hangin sa akun panit ang kamatuoran kang atun urihi

Nga haruk kag hakus. Nagsara ang gawang kag liwan ako

Nagturog nga nagaisahanon balon ang imo bug-at kag dapug.

 

Sa rum-an, matanum ako ka rosas. Wara it kamingaw

Sa uran. Rugya ikaw, buhay run: sangka hulot sa akun lawas.

 

 

 

Savage Mind Studio

Mga Binalaybay ni Jessie M. Valenzuela

$
0
0

Mga Binalaybay ni Jessie M. Valenzuela

[Tatlo ka Sabat sa “Sa Gihapon, Palangga, ang Uran” ni Genevieve L. Asenjo]

Paano bay ayhan ang mga luha,

kun matabunan lamang run kang baha?

Nalunod run ang akun nga dughan,

kay tanan gali puro lang man kabutigan.

Ang pinuksi nga bulak nagkarapuspus run,

kaimaw kang imo mga pangako kanakun,

bisan anuhon pa kabunyag ang d’yang baratyagun,

nalaya run ang gamot nga imo gintanum.

Ikaw kag ang Uran

Samtang nagaturo ang uran,

ang mga luha nagdinaralagan,

ang mga mata nga nabudlayan,

nagapangayo kang katawhayan.

Samtang nagapangilat ang langit,

ang baratyagun dungan man nagsinggit,

ang mga tul-an nagguruwa run sa panit,

nagapatimaan kang tuman nga kasakit.

Samtang ang daguob nagapadayon,

ang handum daw indi run matigayon,

ang mga tubig nga naga-ilig sa talon,

nagatugro kang baha sa pagpanakayon.

Samtang ang buaya nagalangoy pa sa suba,

ang peligro padayon sa giyapon nga mabutwa,

ang mga alima nga pirit nagapaninguha,

nagakuru run sa kahadluk kag kulba.

Samtang may uran may manghakruy,

samtang may kilat, may mauy-uy,

samtang may daguob may karaluoy,

pero ang buaya indi run padayon makalangoy.

Mabatian rugya ang pagbasa kang “Sa Gihapon, Palangga, ang Uran.”

___________________

Si Jessie M. Valenzuela taga-Bugasong, Antique nga kadya gauli sa Sibalom, Antique. Nagtapos kang Bachelor of Science in Business Administration (Marketing) sa UP in the Visayas, Iloilo City kag kadya sangka home-based Virtual Executive Manager sa sangka pribado nga e-commerce business company. Mahilig tana magsulat, magkanta, magtudlo, amo man ang magpanilag sa mga nagakaratabo sa palibot.

Savage Mind Studio

Kritikang Rehiyonal ni John E. Barrios: Bagong Aklat ng Kritisismo sa Panitikan, Wika, Kultura & Kasaysayang Filipino

$
0
0

KRITIKANG REHIYONAL ni John E. Barrios mula sa Sentro ng Wikang Filipino (SWF) ng Unibersidad ng Pilipinas, Diliman ang bagong aklat ng kritisismo sa panitikan, wika, kultura at kasaysayang Filipino.

Masaya ako na bahagi ito ng Aklatang Bayan ng SWF. Mahalaga ang librong ito bilang resource sa mga guro at mag-aaral, mga mananaliksik at iskolar, at sa mga mambabasa ng wika, panitikan, kultura, at kasaysayang Filipino. Narito ang aking maiksing blurb:

Nakalugar ang pag-iisip tungkol sa 15 sanaysay dito sa papel ng kaalaman, ang produksyon nito, ang limitasyon at gahum ng mga indibidwal, komunidad, at institusyon na umaakda sa diskurso ng ating pagiging Filipino sa panahon ng prekaridad o mga anomalya ng rehiyonal, nasyonal, internasyonal, global. Isa itong pampanitikang imbestigasyon na kumikilala sa multilingwal at multikultural na katutubo at kolonyal na kasaysayan ng ating arkipelago, saan pagdududa ang artikulasyon sa sintesis at analisis ng kanluraning impluwensya at paglalapat ng mga teorya ng mga naunang iskolar, halimbawa, sa mga tinuturing na “pambansa.” Ang bansa mismo. Lagpas na si Barrios sa binary ng rehiyon/bansa. Hindi rin siya parochial. Narito ang panitikang Bikol, Ilokano, Pampango, Waray, Sebuwano, Tagalog — maliban sa Akeanon, Hiligaynon, at Kinaray-a ng Panay. Walang pag-gloss over sa partikularidad ng vernacular at rehiyon; sa katunayan, gumigiit na “hindi makaliligtas ang bansa sa diskurso ng vernacular.” Sa ganitong pagtatanghal at pagtataya, sinusulong ni Barrios ang diskurso sa/ng lahi, uri, kasarian: isang pagsasali-sanib sa marami pang tinig lagpas sa nama-mapa at napapa-ngalanan.

Kritikang Rehiyonal

Libre itong ma-download. Bisitahin ang Aklatang Bayan. 

Pagbasa sa Lungsod-Lungsuran (Librong LIRA, 2020) ni Louise O. Lopez

$
0
0

NABASA ko ang Lungsod-Lungsuran ni Louise O. Lopez dahil naimbitahan akong maging evaluator ng medical doctor at makatang si Joti Tabula ng LIRA [Linangan sa Imahen, Retorika, at Anyo].

Hindi ko personal na kilala si Louise kaya masaya ako na sa okasyon ng pagbabasa sa kanya, may bago akong nakilalang babaeng makata.

Narito ang naisulat ko sa ebalwasyon, na naging blurb:

Itinutula niya ang pulso ng kasalukuyang panahon: ang higit na walang-katiyakan kaya ang pamagat, dahil “panaginip ang makarating” saan “Dito, walang dahilan liban sa pag-iral”, at ang marami pang “maging”, “maaari,” “hindi ba”. Ambivalence as opposed sa earnestness. Playfulness din kapwa sa lengguwahe at anyo. Gusto ko rin na hindi mahahaba — attention span – bagama’t gusto kong sabihin na sa dami ng binabasa ko: mga obra ng mga estudyante at mga bagong libro ng mga banyagang batang makata via Kindle, na-sustain ako nito at equally sophisticated kung hindi man mas mahusay pa itong makata natin. May pamilyaridad man ang kanyang anyo sa istilo ng pagtula ngayon ng mga milenyal, may sarili siyang boses dahil na rin sa gagap niya ang wika at may sinseridad sa laman – hindi lang basta nagpapakitang-gilas o lutang. Lumalampas din sa personal maging ang domestiko niyang mga piyesa.

Politikal at affective.

 

Narito ang isang patikim:

Hindi ba’t ikaw at ang takot ay iisa sa mga gabing hinahamon mo ang hinalang nagtatago sa dilim marating lamang ang santwaryo ng iyong silid? Ngunit naghuhunos ang takot, at apoy na nagliliyab biglang-bigla ang itim ng iyong mga mata, santelmo sa magdamag, tumatanglaw sa lahat ng nilalang na may nilalang ng pangamba sa dibdib, at biglang-bigla, umaamo ang mga hininga ng kaba kasabay ng pagpayapa ng lahat, pagkat nagpapaubaya ang kalsada sa iyong paglakad pag-apoy pagliyab pauwi. At ang pagkatupok ng pagod, sa wakas, sa sandaling marating mo ang santwaryo ng iyong silid, hindi ba panibagong pagningas itong nakaumang na panaginip?

At ang aking pagbasa ngayong umaga:

 

 

Pangga Gen reads Louise

Kasadya kag Kasubu kang OFW

$
0
0
Si Toto Eking amo si Jose Rex Frencillo kang Dao, Antique nga kadya ga-obra sa Bahrain bilang senior florist & designer. Tirawan na mag-blog kada Sabado. - Pangga Gen Abril 17, 1997 ako una nag-abroad. Indi maesplikar ang nabatyagan ko kang adlaw kang paglupad sa lugar ka mga Arabo. "Bahrain, here I come," pensar ko!…Continue…

Paglagas kang Dolyar

$
0
0
2003, Hulyo, nag-abot ang visa ko. Mabalik liwan ako sa Bahrain. Dali-dali ako nagpa-medical kag mag-agto sa POEA para ma-proseso ang akon Overseas Employment Certificate (OEC). Naka-schedule ang flight ko Agusto 2. Katapusan nga semana kang Hulyo, natingala ako nga may nagtubo sa akon busong kag butkon nga mga gagmay nga butlig. Daw mga kagat…Continue…

Kang Mapatay si Tatay

$
0
0
Halin sa http://www.lostateminor.com. Pagbalik ko Enero 2006, sadya akon lawas hay bag-o akon amo kag bag-o ang shop nga obrahan ko kag syempre, bag-ong pag-asa. Daw manami man ang kabubut-on ka bag-o nga amo. Pero sa darayon nga inadlaw nadiskubre ko nga ang anay mabuot nga amo naga-amat-amat gwa ang natural nga ugali. Naglipas ang…Continue…

Ang Akon Dream House

$
0
0
Kon kaisa kanami kang pamatyag kon bahol ang gina-offer nga sweldo. Amo dya ang akon nabatyagan kang magbalik ako halin sa bakasyon sa pagkamatay kang pinalangga nga tatay. Duro nga mga ideya kag plano ang akon nadumduman samtang nagasakay ako sa eroplano pabalik sa Bahrain. Pero ang naga pangibabaw gid amo ang pagpahimo kang nami…Continue…

“Tamarora:” Papel sa TABOAN 2013

$
0
0
Ni Norman Darap Si Norman Darap, sangka nurse, gradweyt kang University of San Agustin sa Iloilo City, ang una nga Busalian sa Padya Kinaray-a kang 2011. Isara tana sa opisyal nga representante kang Western Visayas kadyang tuig sa TABOAN, sangka nasyonal nga literary festival kag conference nga isponsor kang komite kang Literary Arts kang National…Continue…

Bilang Sangka Florista

$
0
0
Ano gid bala ang obra ka sangka florista? Amo dya ang kalabanan nga pamangkot kanakon. Ang florista sa pagka-intiende kang kalabanan naga-arrange kang bulak. Pero kon ikaw sangka florista ilabi run gid kon sa abroad, indi lang arrange ka bulak ang obra. Kumbinasyon kang nanarisari nga talento ang pagka- florista. Kinanglan manami ikaw mag-drawing kag…Continue…

Kitaay sa Bahrain

$
0
0
Ika-10 kang Pebrero 2009, saku gid ako ka arrange ka mga bulak sa auditorium kang AMA International University-Bahrain. Mabisita si Presidente Gloria Arroyo. Nagasinaku ang tanan, magarbo ang dekorasyon kag higante ang mga flower arrangements. Samtang ako nagaduko-duko ka arrange ka bulak, may isara ka propesora nga nagparapit sa akon likod kag mamangkot kon sa…Continue…

Ang Pagbalay ng mga Binalaybay at Sugilanon sa Internet: Tulong sa Pagpapalawak at Pagpapasigla sa Panitikan ng Kanlurang Bisayas

$
0
0
NI GIL S. MONTINOLA Si Gil S. Montinola sangka maestro sa Mina, Iloilo nga nagasulat kang mga matimgas nga binalaybay, sugidanun, kag sugidanun-pambata. Isara tana sa atun mga napilian para mangin tagdaug sa Padya Kinaray-a 2011 kag 2012. Unang-una, isang mayad-ayad na umaga sa inyong lahat. Taboan, sa Hiligaynon tabo (1), na ang ibig sabihin…Continue…

Ang Unang Ulan ng Mayo ni J.I.E.Teodoro

$
0
0
Dyang one-act play ni J.I.E.Teodoro na-stage pira ka beses kang Harlequin Guild kang DLSU-Manila. Para mabasa ang iba pa nga sinulatan kang atun kasimanwa kag labi pa tana nga makilala, bisitaha ninyo ang http://lakbaysirena.blogspot.com/ kag http://katawgwapa.wordpress.com/

Libre nga Lecture Workshop sa Pagsulat kang Nobela

$
0
0
Ano ang mga posibilidad sa istruktura sa pagsulat ng nobela? Isa itong lecture na may writing exercises sa world-building.

“Baybay, Bisikleta, si Josh” (Sugilanon ni Genevieve L. Asenjo)

Komposo ni Dandansoy ni Genevieve L. Asenjo

$
0
0
PDF Download komposo-ni-dandansoyDownload

Panelists’ Talks @ the 8th Cordillera Creative Writing Workshop

$
0
0
Isa tayo sa mga panelist ngayong taon sa ika-walo na Cordillera Writing Workshop na magbubukas ngayong hapon ng 22 Oktubre 2021. Para sa karagdagang detalye, bisitahin ang Facebook Page ng Cordillera Creative Writing Workshop.

Apat na Partisipasyon ni Genevieve L. Asenjo ngayong Nobyembre: CCP Performatura Festival, UP Likhaan 20th & 21st Madrigal Gonzalez Best First Book Award, VLF-Playwright’s Fair, at NCLT-NCCA Hulagway: A Conversation Series!

$
0
0
Opisyal na poster ng "Hinilawod: Paghahanap kay Nagmalitong Yawa." Kasama si Genevieve L. Asenjo bilang makata sa Kinaray-a sa "Hinilawod: Paghahanap kay Nagmalitong Yawa" sa bahaging Kanto Epiko ng Performatura Festival 2021 ng Cultural Center of the Philippines ngayong 24 Nobyembre mula 1:00 ng hapon hanggang 5:00. Opisyal na partisipasyon ito ng UP in the…Continue…

Lumbay ng Dila Book Signing @ the Manila International Book Fair

Viewing all 204 articles
Browse latest View live